Słownik polsko – potocznoludowy niektórych roślin i chwastów.
Przedstawiam „słownik” zawierający zestawienie nazw roślin. Są tu nazwy polskie, łacińskie oraz nazwy regionalne, potoczne, ludowe. Jeśli w rozmowie z rolnikiem usłyszysz np. takie zdanie „Panie, a mam na polu dużo wilka*". I o czym on mi mówi? To jest urok nazw, tradycji. Pielęgnujmy więc to, by takie nazewnictwo nie zaginęło w teraźniejszości i przyszłości.
| Nazwa polska | Nazwa potoczna, ludowa | Nazwa łacińska |
| Babka lancetowata | babka gługa, babka koniczynowa, babka wąskolistna, baranie języczki, języczki polne, języczki psie, kopiczki, łozorki, okojoma, ozorki, skołorzęć, żywiec | Plantago laceolata |
| Babka zwyczajna | babczok, babczyn, babka pospolita, babka wielka, babka większa, babka szeroka, babka szerokolistna, babka świętojańska, babkowe liście, baski, pięć zyłek, podróżnik, skołojrza, skojołna | Plantago maior |
| Barszcz sosnkowskiego | barszcz parzący, barszcz jadowity | Heracelum sosnowskyj |
| Bieluń dziędzierzawa | bieluń jadowity, bieluń podwórkowy, cygańskie ziele, dędra, diabelskie ziele, durna rzepa, dziedzierzawa, jabłko cierniste, jelenice, kolczaste jabłko, ostropieprz, pindyrynda, pindurynda, świńska wesz, tondera, trąby anielskie, tyndera | Datura stramonium |
| Blekot pospolity | psia pietruszka, szaleń | Aethusa cynapium |
| Bniec biały | lepnica biała | Silene latifolia |
| Bodziszek drobny | dziobek, mały bodziszek, tańcówka | Geranium pusillum |
| Bylica piołun | absynt, bielica piołun, gorzkie ziele, piołun, psia ruta, wermut | Artemisia absinthium |
| Bylica pospolita | bielica, bielicowe drzewko, bylnik | Artemisia vulgaris |
| Chaber bławatek | bławatek, chaber polny, chaber zbożowy, gołąbki, modrak, modro kwiat, modrzeniec, fasolka, wołoszka, wołoszek | Centaurena cyanus |
| Chwastnica jednostronna | japońskie proso, kurze proso, kurza trawa, prosówka | Echinochloa crus-galli |
| Cykoria podróżnik | batogi św. jana, kozi mlecz, miododajna królewna, królewna, podróżnik pospolity, podróżnik błękitek, podróżnik lekarski, popie ruki | Chichorium intybus |
| Czerwiec roczny | kolczystka, suchotrawa | Scleranthus annus |
| Dymnica pospolita | dymówka, kokorczyk, rutka polna, rutka ptasia | Fumaria officunalis |
| Dziurawiec zwyczajny | arlika, dziurawiec pospolity, krzyżowe ziele, ruta polna, świętojańskie ziele, ziele św. jana | Hypericum perforatum |
| Farbownik polny | niebieski oset | Anchusa arvensis |
| Fiołek polny | bratek polny, dziki bratek, bratek drobnokwiatowy, fiołek drobnokwiatowy, sierotka | Viola arvensis |
| Fiołek trójbarwny | bratek kolorowy, bratek trójbarwny, jaskółcze oczko, macoszka, sierotka trójbarwna, wdówki | Viola tricolor |
| Gorczyca polna | gorczyca dzika, modrych, ognicha, świerzop | Sinapsis arvensis |
| Gwiazdnica pospolita | gwiazdownica, kuroslep, mokrzec, mokrzyca, mrzygłód, muchotrzew, muszec, mysz otraw, piernata, psia mięta, ptasie ziele | Stellaria media |
| Iglica pospolita | bekasek szaleniowy, bociania marchew,, bociani nosek, bociany, dziębrenosek | Erodium cicutarium |
| Jasnota biała | biała pokrzywa, głucha pokrzywa, martwa pokrzywa, pokrzywa nieparząca | Lamium album |
| Jasnota purpurowa | jasnota szkarłatna, pokrzywa kwitnąca | Lamium purpureum |
| Jasnota różowa | jasnota mniejsza, jasnota otulona, ziele maciczne | Lamium amplexicaule |
| Jastrzębiec kosmaczek | niedośpiałek, śpioszek | Hieracium pilosella |
| Kąkol polny | czarnucha, czarnuszka, kąkol nica, wroni groch | Agrostemma githago |
| Kielisznik zaroślowy | dzwonki, lilia płotowa, pleść powijacz, powoik, rożywój, trąbka anielska, wilec, wiłek | Calystegia sepium |
| Knieć błotna | kaczeniec błotny, kacze ziele, kaczyńce | Caltha palustris |
| Kocanki piaskowe | dzikie kocanki, suchołuska piaskowa | Helichrysum arenarium |
| Komosa biała | kamosa, lebioda, łoboda | Chenopodium album |
| Koniczyna polna | koniczyna miekka, koniczyna kocanki | Trifolium arvense |
| Konyza kanadyjska | przymiotno, stare dziewki | Conyza canadensis, Erigeron canadensis |
| Krwawnik pospolity | tysiąc list, złocień krwawnik, żeniszek krwawnik | Acheillea millefolium |
| Kurzyślad polny | brzucho lek, ceglanka, młokos, muchotrze, kurzyślep | Nagallis arvensis |
| Lnica pospolita | dzikie lwie paszcze, lenek matki boskiej, nietupa, nocne ziele, lnianka, pantofelki matki boskiej, ziele urynowe, żółte pyszczki, żółte butki | Linaria vulgaris |
| Lulek czarny | blekot czarny, lulek jadowity, lulki dymne, szalej czarny | Hyoscyamus niger |
| Łopian większy | dziady, głowacz, kostropien, łopuch, rzep, topień | Arctium lappa |
| Mak wątpliwy | długie makówki, mak wydłużony, mak długomakówkowy | Papaver dubium |
| Mak piaskowy | mak lekki, maczek piaskowy, mak owłosiony, mak kolczasty, partak piaskowy | Papaver argemnoe |
| Mak polny | dziki mak, krasa, maczek patrak, pytrok, żer, żyr | Papaver rhoeas |
| Marchew zwyczajna | dzika marchew, karotka, marchwica, marchew | Dacus carota |
| Maruna nadmorska | dziki rumianek, rumianek bezwonny, rumianek większy | Tripleurospermum martitimum, Tripleurospermum indorum |
| Miotła zbożowa | mietlica rolowa, mietlica, mietła, mietlica | Apera spica-venti |
| Mlecz polny | łoczyga polna, mleczne drzewko | Sonchus arvensis |
| Mlecz zwyczajny | łodyga warzywan, mlecz kapustny, mlecz warzywny | Sonchus oleraceus |
| Mniszek pospolity | bole oczy, brodawnik mieczowaty, dmuchawiec, fyffa, lwi ząb, męska stałość, mlecz, mleczaj, mlecznica, podróżnik mleczowaty, psi ząb, świński mlecz, wilczy ząb, wole oczy | Taraxacum officinale |
| Nawrot polny | wróble proso, kamienne ziarno | Lithospermum arvense |
| Niezapominajka polna | mysie uszka, niezabudka | Myosotis arvensis |
| Oset zwisły | oset łąkowy, oset wielki, ostry krzak | Carduus nutans |
| Ostrożeń polny | badjak, oset, ostrzeń, psi oset | Cirsium arvense |
| Ostróżeczka polna | dzika ostróżka, modrzeniec, ostróżeczka zbożowa | Consolida regalis |
| Owies głuchy | owsik, owies dziki, owies czarny, owiesik, owies chodzący | Avena fatua |
| Palusznik krwawy | palcuszek, proso nitkowate | Digitaria sanguinalis |
| Perz właściwy | pyrz, korzenica, osocz, pernica, psia trawa, psia pasza, pyrnik, zagłuszyca | Elymus repens, Agropyron repens |
| Pięciornik gęsi | drabinki, dziewicze ziele, gęsie ziele, gęsiówka, kurze ziele, pięćperset, srebrnik | Potentilla anserina |
| Podbiał pospolity | białkach, białokrzew, boże liczko, grzybień, kaczyniec, kniat, końskie kopyto, korzeniec, ośla stopa | Tussilago farfara |
| Pokrzywa zwyczajna | cygnuda, karpucha, pokrzywa wielka, gajka, żgawica | Urtica dioica |
| Pokrzywa żegawka | ciupka, psia pokrzywa, pokrzywa mniejsza, pokrzywnik, żagwica, żegawica, gajka | Urtica urens |
| Popłoch pospolity | oset, oset wełnisty | Onopordum acanthium |
| Powój polny | brzóska, dzwonki panny, powoik, powojka, wiciowe trąbki, wilec | Convolvus arvensis |
| Poziewnik szorstki | badyl, koci pysk, konopka | Galeopsis tetrahit |
| Przetacznik bluszczykowy | bluszczyk polny, dziki bluszczyk | Veronica hederifolia |
| Przetacznik perski | ptasie oczko, przetacznik | Veronica persica |
| Przytulia czepna | lepczyca, przytulina | Galium aparinae |
| Psianka czarna | czarcie kulki, czarci kartofel, psie jagódki, psinki | Solanum nigrum |
| Pyleniec pospolity | pyleniec szary, szarot psia | Barteroa incana |
| Rdest plamisty | pchlicha, rdest polny, rdest pospolity | Persicaria masculosa |
| Rdest plamisty | bzdziorst, drutowiec, jesienne ziele, podróżnik, ptasie ziele, szpacze języczki, świńska trawa, wróble języczki | Polygonum aviculture |
| Rdestówka powojowata | powój rdestowaty | Fallopia convolvulus (Polygonum convonvulus) |
| Rumian polny | rumianek polny, rumianek psi | Anthemis arvensis |
| Rumianek bezpromienny | dziki rumianek, rumianek śmieciowy | Matricaria discoidea |
| Rumianek pospolity | kamelki, maruna rumianek, rumianek apteczny, rumianek lekarski, rumianek pachnący, rumianek wonny | Matricaria chamomilla |
| Rzodkiew świrzepa | łopucha, łapucha, świerzop | Raphanus raphnistrum |
| Sałata kompasowa | sałata piłkowana, roślina kompasowa | Lactuca serriola |
| Skrzyp polny | bajkarsko, chwaszczka, jedlina polna, jodełka, koci ogon, kostka, koszczka, krzemionka przęcka, przęstka, sprzęczka, strzepka, zgrzyb | Equisteum arvense |
| Sporek polny | głodek | Spergula arvensis |
| Starzec jakubek, | jakubek, ziele sw. jakuba | Senecio Jacobaea, Jacobaea vulgaris |
| Starzec zwyczajny | starzec ogrodowy | Senecio vulgaris |
| Stokłosa żytnia | kosówka polna, stokłosa kostrzewa | Bromus secalinus |
| Stokrotka pospolita | margyretka łąkowa, stokrotka łąkowa, stokrotka trwała | Bellis perennis |
| Stokrotka wysoka | stokrotka wysoka | Erigeron annus |
| Stulicha psia | leczy wrzód, psia zośka, stulidupka, wrzodowe ziele, wrzodowiec, zofia, zośka | Descurainia sophia |
| Szarłat szorstki | amarantnik, amarantu, szczurzyca | Amaranthus retroflexus |
| Szczaw kędzierzawy | kobylak, kobyli szczaw, szczaw ciemny | Rumex crispus |
| Szczaw polny | dziki szczaw, szczaw mniejszy | Rumex acetosella |
| Szczaw tepolistny | szczaw łąkowy | Rumex obtusifolius |
| Szczaw zwyczajny | kwaśne listki, szczaw zwyczajny | Rumex acetosa |
| Szczawik żółty | kwaśna koniczynka, żółta koniczynka, szczaw koniczynowy | Oxalis sttricta |
| Szczwół plamisty | pietrasznik plamisty, psia pietruszka, szaleń plamisty, świńska wesz, weszka | Conium maculatum |
| Ślaz zaniedbany | babi ser, babski chleb, guziczkowe ziele | Malva neglecta |
| Tasznik pospolity | bydelnik, kaszka, kaletka pasterska, sercowa torebka, sercówka, serduszka, sumi pastusze, taszka, torebka pasterska, zozulnik | Capsella bursa-pastoris |
| Tobołki polne | kaletki, szelestki, szelestucha | Thlaspi arvense |
| Uczep trójlistkowy | czepidło, uczep trójdzielny, haczyki polne | Bidens tripartita |
| Wiechlina roczna | pajęcza, roczna trawa, wyklina | Poa anna |
| Wilczomlecz obrotny | kołowrotek, ostromlecz, romanek, wilczomlecz piłkowany, wilczomlecz słoneczny | Euphoria helioskopia |
| Wilczomlecz ogrodowy | kołowrotek ogrodowy | Euphoria peplus |
| Wilczomlecz sosnka | ostromlecz sosnka, sosenka łąkowa | Euphoria cyparissians |
| Włośnica sina | dziki ber, szczecica, włosica | Setaria pumil, Setaria glaca |
| Włośnica zielona | dziki ber, szczecica, włosica | Setaria virdis |
| Wrotycz pospolity | nieśpioch, złoty guzik, żółty krwawnik | Tanacetum vulgare |
| Wyczyniec polny | lisia kita, lisi ogon | Alopecurus myosuroides |
| Wyka czteronasienna | wyka polna | Vicia tetrasperma |
| Wyka drobnokwiatowa | wyka polna, wyka drobna | Vicia hirsuta |
| Wyka ptasia | lędźwiec, więzołka, wilk | Vicia craca |
| Żółtlica drobnokwiatowa | francuski chwast, francuskie ziele | Galinsoga parviflora |
| Żółtlica owłosiona | francuski chwast, francuskie ziele | Galinsoga ciliata |
| Życica trwała | błyszczka, lśniąca trawa, rajgras angielski | Lolium perenne |
Za: „Atlas chwastów dla praktyków”, T. Czubiński, A. Paradowski, TopAgrar Polska Poznań 2014.
*) - Wilk: Vicia craca czy Canis lupus ?
PS. Przytoczone nazwy mogą być lekko zniekształcone poprzez wymowę lokalną, gwarową.
Michał Gawłowski
ZD Wągrowiec
gm. Gołańcz
Foto: wikipedia.pl